Άρθρο του καρδιολόγου Χρήστου Ντέλλου Διευθυντή της καρδιολογικής κλινικής του Τζανείου για την πρόπτωση Μιτροειδούς βαλβίδας.
Τον γιατρό τον έχω γνωρίσει προσωπικά και τρέφω ιδιαίτερη εκτίμηση τόσο για τον ίδιο, διότι πρόκειται για έναν εξαιρετικό άνθρωπο και επιστήμονα, όσο και για την ομάδα του.
Σας παραθέτω ολόκληρο το άρθρο του. Για περισσότερα που αφορούν την καρδιά, επισκεφθείτε την υπέροχη ιστοσελίδα του : http://www.ntellos.gr/. Πρόκειται για την καρδιά μας και δεν πρέπει να παίζουμε με θέματα που την αφορούν...
Σας παραθέτω ολόκληρο το άρθρο του. Για περισσότερα που αφορούν την καρδιά, επισκεφθείτε την υπέροχη ιστοσελίδα του : http://www.ntellos.gr/. Πρόκειται για την καρδιά μας και δεν πρέπει να παίζουμε με θέματα που την αφορούν...
Υπερδιάγνωση της πρόπτωσης της Μιτροειδούς Βαλβλίδας (και όχι μονο...) σε παιδιά, εφήβους και νέους αθλητές
Καμιά άλλη καρδιοπάθεια δεν έχει προκαλέσει τις τελευταίες δεκαετίες τόση σύγχυση και ανησυχία σε τόσο μαζική κλίμακα, σε ασθενείς αλλά και σε καρδιολόγους, όσο η πρόπτωση της μιτροειδούς. Ενώ πράγματι φαίνεται να αποτελεί τη συχνότερη βαλβιδοπάθεια, η πραγματική της επίπτωση και η κλινική της σημασία δεν έχουν πλήρως διευκρινιστεί, ιδιαίτερα στις νεαρές ηλικίες. Μέχρι πριν μερικά χρόνια στους ενήλικες εθεωρείτο ιδιαίτερα συχνή πάθηση, η πραγματική της όμως επίπτωση φαίνεται να είναι γύρω στο 2.5%. Για πολλά χρόνια δεν δημιουργεί ιδιαίτερα προβλήματα, σε ηλικίες όμως συνήθως άνω των 40 ετών σε πολλούς ασθενείς θα εκδηλωθεί με αρρυθμίες και προκάρδια άλγη, ενώ σε μερικούς θα οδηγήσει σε ανάπτυξη σοβαρής ανεπάρκειας της μιτροειδούς βαλβίδας (αποτελεί την 1η αιτία χειρουργικής διόρθωσης ή αντικατάστασης της μιτροειδούς) και σπάνια σε εμβολικό επεισόδιο ή και αιφνίδιο θάνατο.
Στις μέρες μας η ευρεία διάδοση του καρδιακού προαθλητικού ελέγχου σε παιδιά , εφήβους και νεαρούς ενήλικες καθιστά αναγκαία τη γνώση τόσο της πραγματικής επίπτωσης όσο και της κλινικής σημασίας της νόσου στα παιδιά και στους νέους.
Οι δυσκολίες στη διάγνωση της νόσου
Η διάγνωση στηρίζεται κυρίως σε υπερηχοκαρδιογραφικά κριτήρια (κυρίως η μετατόπιση των γλωχίνων >2mm πάνω από το δακτύλιο της μιτροειδούς εντός του αριστερού κόλπου στην παραστερνική λήψη, η πάχυνση των γλωχίνων >5mm και η συνύπαρξη ανεπάρκειας της βαλβίδας). Η εμπειρία και η υποκειμενική εκτίμηση του εξεταστή έχει καθοριστική σημασία για το αν θα μπει η διάγνωση της πρόπτωσης της μιτροειδούς, η οποία θα αποτελεί και την <<ταμπέλα>> που θα συνοδεύει το παιδί και το νέο στην υπόλοιπη ζωή του. Δυστυχώς είναι πολύ εύκολο μια φυσιολογική μιτροειδής βαλβίδα να φανεί ότι <<προπίπτει>> όταν η λήψη δεν είναι η σωστή, όταν δεν λαμβάνεται υπ΄όψιν το πάχος των γλωχίνων που είναι ίσως το σημαντικότερο κριτήριο και όταν υπερεκτιμάται μια ασήμαντη ανεπάρκεια της μιτροειδούς βαλβίδας που αποτελεί πολύ συχνό φυσιολογικό φαινόμενο σε μια υπερηχοκαρδιογραφική εξέταση. Από εκεί και πέρα αρχίζει μια μεγάλη ταλαιπωρία για ολόκληρη την οικογένεια, ακόμα και όταν ο γιατρός είναι καθησυχαστικός και εξηγήσει τη συνήθη καλοήθη πορεία της νόσου στις μικρές ηλικίες. Οι γονείς πανικοβάλλονται καθώς δεν είναι εύκολο να καταλάβουν τα όρια της <<καλοήθους καρδιοπάθειας>>, το παιδί θεωρείται <<καρδιοπαθές>>, συχνά περιορίζεται η δραστηριότητά του και υφίσταται τις συνέπειες της υπερπροστασίας από το οικογενειακό, σχολικό και κοινωνικό περιβάλλον.
Η εμπειρία μας στο Τζάνειο Νοσοκομείο
Σε δική μας μελέτη στο Τζάνειο Νοσοκομείο, εξετάζοντας κυρίως σε προαθλητικούς ελέγχους τα τελευταία 15 χρόνια ένα ιδιαίτερα μεγάλο αριθμό νέων, περίπου 10.000 παιδιά και εφήβους, υπολογίσαμε την επίπτωση της πρόπτωσης της μιτροειδούς στο 1.5% περίπου. Παρακολουθώντας επί σειρά ετών αυτά τα παιδιά και τους νέους είδαμε ότι δεν εμφάνισαν κανένα αξιόλογο πρόβλημα, εκτός από μια περίπτωση που σε ηλικία 20 ετών χρειάστηκε αντιαρρυθμική αγωγή. Τα ευρήματα αυτά συμφωνούν με τη διεθνή εμπειρία, ότι η πρόπτωση της μιτροειδούς δεν προκαλεί κατά κανόνα προβλήματα στις νεαρές ηλικίες και επιτρέπεται κάθε δραστηριότητα. Βέβαια σε αθλητές θα πρέπει να διερευνάται το ενδεχόμενο ιστορικού συγκοπτικού επεισοδίου, οικογενειακού ιστορικού αιφνίδιου θανάτου, η ύπαρξη σύμπλοκων κοιλιακών ή αξιόλογων υπερκοιλιακών αρρυθμιών, μέτριου ή σοβαρού βαθμού ανεπάρκειας της μιτροειδούς και εμβολικού επεισοδίου.
Μακροχρόνια παρακολούθηση
Γενικά σε άτομα που κάνουν πρωταθλητισμό συνιστάται ανά έτος υπερηχοκαρδιογραφική επανεκτίμηση, δοκιμασία κόπωσης και Holter ρυθμού κατά προτίμηση στη διάρκεια αθλητικής δραστηριότητας. Η πρόπτωση της μιτροειδούς φαίνεται να ευθύνεται για ένα μικρό ποσοστό αιφνίδιων θανάτων στην άθληση (3% περίπου), πολύ μικρότερο από άλλες παθήσεις όπως η υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια, οι συγγενείς ανωμαλίες των στεφανιαίων αρτηριών, η αρρυθμιογόνος δεξιά κοιλία, η μυοκαρδίτιδα κλπ. Έτσι και αλλιώς ο αιφνίδιος θάνατος στην άθληση είναι εξαιρετικά σπάνιος σε παιδιά και νεαρά άτομα, λιγότερο από 1:100.000, η σποραδική όμως ανά τη χώρα εμφάνιση ενός τέτοιου περιστατικού προκαλεί μεγάλη δημοσιότητα και έντονο φόβο και ανησυχία, σε αντίθεση με τα καθημερινά θανατηφόρα τροχαία ατυχήματα στους νέους που αποτελούν την πρώτη και βασική αιτία θανάτου στις νεαρές ηλικίες.
Η υπερδιάγνωση της νόσου
Ο μαζικός προαθλητικός έλεγχος ενώ από τη μια μπορεί να προλάβει σε κάποιες περιπτώσεις την εμφάνιση ενός αιφνίδιου θανάτου στην άθληση ή να ανακαλύψει μια αδιάγνωστη καρδιοπάθεια, από την άλλη μπορεί να δημιουργήσει <<ιατρογενή νόσο>> ή <<νόσο των υπερήχων>>. Το δεύτερο ενδεχόμενο, η διάγνωση δηλαδή ανύπαρκτης νόσου, είναι σήμερα ανησυχητικά συχνό φαινόμενο. Η διάγνωση της <<πρόπτωσης της μιτροειδούς>> τίθεται με ιδιαίτερη ευκολία σε πολλά διαγνωστικά εργαστήρια, ιδιωτικά αλλά και δημόσια, σε νεαρά άτομα που κατά κανόνα έχουν ζωηρές και ευκίνητες, αλλά φυσιολογικές γλωχίνες της μιτροειδούς και βέβαια συχνά έχουν την επίσης φυσιολογική, ασήμαντη <<ανεπάρκεια>>.
Πολύ συχνές υπερηχοκαρδιογραφικές <<διαγνώσεις>> είναι επίσης οι <<ανεπάρκειες>> της τριγλώχινας και της πνευμονικής βαλβίδας. Όλες οι καρδιακές βαλβίδες, ακόμα και η αορτική σε μερικούς αθλητές ή νεαρά άτομα, μπορεί να εμφανίζουν ασήμαντη ανεπάρκεια στην υπερηχοκαρδιογραφική εξέταση. Όταν αυτό όμως το καθ΄ όλα φυσιολογικό εύρημα αναγράφεται στο συμπέρασμα της έκθεσης της εξέτασης, προκαλεί έντονη ανησυχία και ιατρογενές πρόβλημα για τον εξεταζόμενο και την οικογένειά του, που συχνά καταφεύγουν σε άσκοπες επανεξετάσεις, συχνά διακόπτουν ή μειώνουν την αθλητική δραστηριότητα, αποκτούν φοβίες και μειωμένη αυτοπεποίθηση για την φυσική του κατάσταση και τις δυνατότητές τους. Ο «αποχαρακτηρισμός» της διάγνωσης από άλλον εξεταστή είναι ιδιαίτερα δύσκολος, η αμφιβολία και η υποψία της ύπαρξης καρδιακής νόσου συνήθως παραμένει και επηρεάζει αρνητικά τον ψυχισμό του νέου και ανησυχεί όλη την οικογένεια.
Ο κίνδυνος της «υπερδιάγνωσης», αλλά και το κόστος της εξέτασης όταν γίνεται σε μαζική κλίμακα είναι οι δύο λόγοι που η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία συστήνει υπερηχοκαρδιογραφική εκτίμηση μόνο σε αθλητές που έχουν ενδείξεις καρδιοπάθειας από το ιστορικό, την φυσική εξέταση και το ηλεκτροκαρδιογράφημα. Στην άλλη άκρη βρίσκεται η Ιταλική «σχολή» που απαιτεί πλήρη αναίμακτο καρδιολογικό έλεγχο σε κάθε αθλούμενο νέο.
Η ελληνική πραγματικότητα
Στην Ελλάδα η υπερηχοκαρδιογραφική εκτίμηση των παιδιών και των νέων έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις τα τελευταία χρόνια. Ο υποχρεωτικός προαθλητικός έλεγχος, η μεγάλη ευαισθησία της κοινής γνώμης μετά την ευρεία δημοσιότητα περιστατικών αιφνίδιου θανάτου στην άθληση, η ύπαρξη κατά κανόνα αθώων φυσημάτων στα περισσότερα παιδιά και νέους καθώς και ηλεκτροκαρδιογραφικών αλλοιώσεων σε αθλητές, και πάνω απ’ όλα η ευκολία πραγματοποίησης ενός υπερηχοκαρδιογραφήματος σήμερα, εξηγούν αυτή την κατάσταση. Όπως και στους ενήλικες, έτσι και στα παιδιά και τους νέους, το υπερηχοκαρδιογράφημα θα πάρει τη θέση του ηλεκτροκαρδιογρα-φήματος των τελευταίων δεκαετιών για τη διάγνωση καρδιακών νόσων. Αυτό όμως το αναπόφευκτο γεγονός για να είναι προς όφελος και όχι προς ζημία των εξεταζόμενων που σπάνια είναι και ασθενείς, πρέπει να υπάρχουν δύο προϋποθέσεις:
1η Οι καρδιολόγοι να είναι εξοικειωμένοι με τη διάγνωση των παθήσεων που προκαλούν αιφνίδιο θάνατο στην άθληση, αλλά και των παθήσεων, συνήθως συγγενών, που ενώ δεν προκαλούν αιφνίδιο θάνατο, θα πρέπει να διαγνωσθούν στον υπερηχοκαρδιογραφικό έλεγχο και να αξιολογηθεί η βαρύτητά τους και ο βαθμός αθλητικής δραστηριότητας που θα επιτραπεί.
2η Να αποφεύγονται οι υπερδιαγνώσεις που επηρεάζουν τόσο δραματικά τον ψυχισμό και την ποιότητα ζωής του νέου και της οικογένειάς του.
Όπως φαίνεται, και οι δύο προϋποθέσεις είναι ευθύνη εμάς των καρδιολόγων που θα πρέπει από τη μια να είμαστε καλά επιστημονικά ενημερωμένοι για να προφυλάξουμε τους νέους και από την άλλη να αποφεύγουμε την «αμυντική ιατρική» που στοχεύει να προφυλάξει τον γιατρό από πιθανές ευθύνες με τη δημιουργία «ιατρογενών» παθήσεων, που έχουν συχνά χειρότερες συνέπειες από αρκετές πραγματικές νόσους.
Οι δυσκολίες στη διάγνωση της νόσου
Η διάγνωση στηρίζεται κυρίως σε υπερηχοκαρδιογραφικά κριτήρια (κυρίως η μετατόπιση των γλωχίνων >2mm πάνω από το δακτύλιο της μιτροειδούς εντός του αριστερού κόλπου στην παραστερνική λήψη, η πάχυνση των γλωχίνων >5mm και η συνύπαρξη ανεπάρκειας της βαλβίδας). Η εμπειρία και η υποκειμενική εκτίμηση του εξεταστή έχει καθοριστική σημασία για το αν θα μπει η διάγνωση της πρόπτωσης της μιτροειδούς, η οποία θα αποτελεί και την <<ταμπέλα>> που θα συνοδεύει το παιδί και το νέο στην υπόλοιπη ζωή του. Δυστυχώς είναι πολύ εύκολο μια φυσιολογική μιτροειδής βαλβίδα να φανεί ότι <<προπίπτει>> όταν η λήψη δεν είναι η σωστή, όταν δεν λαμβάνεται υπ΄όψιν το πάχος των γλωχίνων που είναι ίσως το σημαντικότερο κριτήριο και όταν υπερεκτιμάται μια ασήμαντη ανεπάρκεια της μιτροειδούς βαλβίδας που αποτελεί πολύ συχνό φυσιολογικό φαινόμενο σε μια υπερηχοκαρδιογραφική εξέταση. Από εκεί και πέρα αρχίζει μια μεγάλη ταλαιπωρία για ολόκληρη την οικογένεια, ακόμα και όταν ο γιατρός είναι καθησυχαστικός και εξηγήσει τη συνήθη καλοήθη πορεία της νόσου στις μικρές ηλικίες. Οι γονείς πανικοβάλλονται καθώς δεν είναι εύκολο να καταλάβουν τα όρια της <<καλοήθους καρδιοπάθειας>>, το παιδί θεωρείται <<καρδιοπαθές>>, συχνά περιορίζεται η δραστηριότητά του και υφίσταται τις συνέπειες της υπερπροστασίας από το οικογενειακό, σχολικό και κοινωνικό περιβάλλον.
Η εμπειρία μας στο Τζάνειο Νοσοκομείο
Σε δική μας μελέτη στο Τζάνειο Νοσοκομείο, εξετάζοντας κυρίως σε προαθλητικούς ελέγχους τα τελευταία 15 χρόνια ένα ιδιαίτερα μεγάλο αριθμό νέων, περίπου 10.000 παιδιά και εφήβους, υπολογίσαμε την επίπτωση της πρόπτωσης της μιτροειδούς στο 1.5% περίπου. Παρακολουθώντας επί σειρά ετών αυτά τα παιδιά και τους νέους είδαμε ότι δεν εμφάνισαν κανένα αξιόλογο πρόβλημα, εκτός από μια περίπτωση που σε ηλικία 20 ετών χρειάστηκε αντιαρρυθμική αγωγή. Τα ευρήματα αυτά συμφωνούν με τη διεθνή εμπειρία, ότι η πρόπτωση της μιτροειδούς δεν προκαλεί κατά κανόνα προβλήματα στις νεαρές ηλικίες και επιτρέπεται κάθε δραστηριότητα. Βέβαια σε αθλητές θα πρέπει να διερευνάται το ενδεχόμενο ιστορικού συγκοπτικού επεισοδίου, οικογενειακού ιστορικού αιφνίδιου θανάτου, η ύπαρξη σύμπλοκων κοιλιακών ή αξιόλογων υπερκοιλιακών αρρυθμιών, μέτριου ή σοβαρού βαθμού ανεπάρκειας της μιτροειδούς και εμβολικού επεισοδίου.
Μακροχρόνια παρακολούθηση
Γενικά σε άτομα που κάνουν πρωταθλητισμό συνιστάται ανά έτος υπερηχοκαρδιογραφική επανεκτίμηση, δοκιμασία κόπωσης και Holter ρυθμού κατά προτίμηση στη διάρκεια αθλητικής δραστηριότητας. Η πρόπτωση της μιτροειδούς φαίνεται να ευθύνεται για ένα μικρό ποσοστό αιφνίδιων θανάτων στην άθληση (3% περίπου), πολύ μικρότερο από άλλες παθήσεις όπως η υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια, οι συγγενείς ανωμαλίες των στεφανιαίων αρτηριών, η αρρυθμιογόνος δεξιά κοιλία, η μυοκαρδίτιδα κλπ. Έτσι και αλλιώς ο αιφνίδιος θάνατος στην άθληση είναι εξαιρετικά σπάνιος σε παιδιά και νεαρά άτομα, λιγότερο από 1:100.000, η σποραδική όμως ανά τη χώρα εμφάνιση ενός τέτοιου περιστατικού προκαλεί μεγάλη δημοσιότητα και έντονο φόβο και ανησυχία, σε αντίθεση με τα καθημερινά θανατηφόρα τροχαία ατυχήματα στους νέους που αποτελούν την πρώτη και βασική αιτία θανάτου στις νεαρές ηλικίες.
Η υπερδιάγνωση της νόσου
Ο μαζικός προαθλητικός έλεγχος ενώ από τη μια μπορεί να προλάβει σε κάποιες περιπτώσεις την εμφάνιση ενός αιφνίδιου θανάτου στην άθληση ή να ανακαλύψει μια αδιάγνωστη καρδιοπάθεια, από την άλλη μπορεί να δημιουργήσει <<ιατρογενή νόσο>> ή <<νόσο των υπερήχων>>. Το δεύτερο ενδεχόμενο, η διάγνωση δηλαδή ανύπαρκτης νόσου, είναι σήμερα ανησυχητικά συχνό φαινόμενο. Η διάγνωση της <<πρόπτωσης της μιτροειδούς>> τίθεται με ιδιαίτερη ευκολία σε πολλά διαγνωστικά εργαστήρια, ιδιωτικά αλλά και δημόσια, σε νεαρά άτομα που κατά κανόνα έχουν ζωηρές και ευκίνητες, αλλά φυσιολογικές γλωχίνες της μιτροειδούς και βέβαια συχνά έχουν την επίσης φυσιολογική, ασήμαντη <<ανεπάρκεια>>.
Πολύ συχνές υπερηχοκαρδιογραφικές <<διαγνώσεις>> είναι επίσης οι <<ανεπάρκειες>> της τριγλώχινας και της πνευμονικής βαλβίδας. Όλες οι καρδιακές βαλβίδες, ακόμα και η αορτική σε μερικούς αθλητές ή νεαρά άτομα, μπορεί να εμφανίζουν ασήμαντη ανεπάρκεια στην υπερηχοκαρδιογραφική εξέταση. Όταν αυτό όμως το καθ΄ όλα φυσιολογικό εύρημα αναγράφεται στο συμπέρασμα της έκθεσης της εξέτασης, προκαλεί έντονη ανησυχία και ιατρογενές πρόβλημα για τον εξεταζόμενο και την οικογένειά του, που συχνά καταφεύγουν σε άσκοπες επανεξετάσεις, συχνά διακόπτουν ή μειώνουν την αθλητική δραστηριότητα, αποκτούν φοβίες και μειωμένη αυτοπεποίθηση για την φυσική του κατάσταση και τις δυνατότητές τους. Ο «αποχαρακτηρισμός» της διάγνωσης από άλλον εξεταστή είναι ιδιαίτερα δύσκολος, η αμφιβολία και η υποψία της ύπαρξης καρδιακής νόσου συνήθως παραμένει και επηρεάζει αρνητικά τον ψυχισμό του νέου και ανησυχεί όλη την οικογένεια.
Ο κίνδυνος της «υπερδιάγνωσης», αλλά και το κόστος της εξέτασης όταν γίνεται σε μαζική κλίμακα είναι οι δύο λόγοι που η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία συστήνει υπερηχοκαρδιογραφική εκτίμηση μόνο σε αθλητές που έχουν ενδείξεις καρδιοπάθειας από το ιστορικό, την φυσική εξέταση και το ηλεκτροκαρδιογράφημα. Στην άλλη άκρη βρίσκεται η Ιταλική «σχολή» που απαιτεί πλήρη αναίμακτο καρδιολογικό έλεγχο σε κάθε αθλούμενο νέο.
Η ελληνική πραγματικότητα
Στην Ελλάδα η υπερηχοκαρδιογραφική εκτίμηση των παιδιών και των νέων έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις τα τελευταία χρόνια. Ο υποχρεωτικός προαθλητικός έλεγχος, η μεγάλη ευαισθησία της κοινής γνώμης μετά την ευρεία δημοσιότητα περιστατικών αιφνίδιου θανάτου στην άθληση, η ύπαρξη κατά κανόνα αθώων φυσημάτων στα περισσότερα παιδιά και νέους καθώς και ηλεκτροκαρδιογραφικών αλλοιώσεων σε αθλητές, και πάνω απ’ όλα η ευκολία πραγματοποίησης ενός υπερηχοκαρδιογραφήματος σήμερα, εξηγούν αυτή την κατάσταση. Όπως και στους ενήλικες, έτσι και στα παιδιά και τους νέους, το υπερηχοκαρδιογράφημα θα πάρει τη θέση του ηλεκτροκαρδιογρα-φήματος των τελευταίων δεκαετιών για τη διάγνωση καρδιακών νόσων. Αυτό όμως το αναπόφευκτο γεγονός για να είναι προς όφελος και όχι προς ζημία των εξεταζόμενων που σπάνια είναι και ασθενείς, πρέπει να υπάρχουν δύο προϋποθέσεις:
1η Οι καρδιολόγοι να είναι εξοικειωμένοι με τη διάγνωση των παθήσεων που προκαλούν αιφνίδιο θάνατο στην άθληση, αλλά και των παθήσεων, συνήθως συγγενών, που ενώ δεν προκαλούν αιφνίδιο θάνατο, θα πρέπει να διαγνωσθούν στον υπερηχοκαρδιογραφικό έλεγχο και να αξιολογηθεί η βαρύτητά τους και ο βαθμός αθλητικής δραστηριότητας που θα επιτραπεί.
2η Να αποφεύγονται οι υπερδιαγνώσεις που επηρεάζουν τόσο δραματικά τον ψυχισμό και την ποιότητα ζωής του νέου και της οικογένειάς του.
Όπως φαίνεται, και οι δύο προϋποθέσεις είναι ευθύνη εμάς των καρδιολόγων που θα πρέπει από τη μια να είμαστε καλά επιστημονικά ενημερωμένοι για να προφυλάξουμε τους νέους και από την άλλη να αποφεύγουμε την «αμυντική ιατρική» που στοχεύει να προφυλάξει τον γιατρό από πιθανές ευθύνες με τη δημιουργία «ιατρογενών» παθήσεων, που έχουν συχνά χειρότερες συνέπειες από αρκετές πραγματικές νόσους.
ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΓΙΑ ΚΟΛΥΜΒΗΤΕΣ
(Από την ομάδα επιστημονικών ερευνών της Gatorade)
Μετάφραση - Επιμέλεια : Μ. Τουρά ηκ -Βάσιου, Δρ. Βιολόγος - Χημικός
Α. ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΕΣ, ΛΙΠΗ ΚΑΙ ΠΡΩΤΕΙΝΕΣ
Αυτά τα διατροφικά στοιχεία παρέχουν ενέργεια για τη μυϊκή σύσπαση
και για τα χημικά συστατικά που απαιτούνται για την ανάπτυξη των
σωματικών ιστών.
Οι υδατάνθρακες αποτελούν το «προτιμώμενο καύσιμο» κατά την
άσκηση διότι μεταβολίζονται γρήγορα.
Τα λίπη αποτελούν καλή πηγή ενέργειας για εκτεταμένη προπόνηση
αντοχής, αλλά παρέχουν πολύ λίγη ενέργεια κατά τη διάρκεια προπόνησης υψηλής έντασης διότι
μεταβολίζονται αργά.
Οι πρωτεΐνες έχουν ως πρωταρχικό σκοπό να επισκευάζουν και να δομούν μυϊκό ιστό, αλλά
μπορούν ακόμη και να προμηθεύουν μικρές ποσότητες ενέργειας για τη μυϊκή σύσπαση.
Οι κολυμβητές μπορούν εύκολα να δαπανήσουν από 2000 έως 5000 θερμίδες κατά τη διάρκεια
της ημερήσιας προπόνησης τους, ανάλογα με την ηλικία, το φύλο, το σωματικό μέγεθος και τις
ώρες που επενδύουν στην προπόνηση τους. Σε ένα διατροφικό πλάνο, οι 1500 - 2400 θερμίδες
ημερησίως πρέπει να προέρχονται από υδατάνθρακες (400-600 γραμ.). Οι υδατάνθρακες θα
πρέπει να αποτελούν το 55%-65% των συνολικών θερμίδων που καταναλώνουν οι κολυμβητές
κάθε ημέρα.
Δεδομένου ότι οι υδατάνθρακες παρέχουν μόνο το 46% σε μία τυπική δίαιτα, οι περισσότεροι
κολυμβητές θα πρέπει να καταναλώνουν περισσότερες τροφές
πλούσιες σε υδατάνθρακες, όπως ψωμί, δημητριακά, μακαρόνια,
πατάτες, καλαμπόκι, ρύζι, φασόλια, μπιζέλια, μήλα, μπανάνες,
σταφύλια, πορτοκάλια και γάλα.
Τα λίπη συνιστούν το 38% περίπου των θερμίδων που
προσλαμβάνονται από μία τυπική δίαιτα, το οποίο αποτελεί περίπου το
διπλάσιο από όσο απαιτείται για την υγεία και την καλή λειτουργία του
οργανισμού. Επομένως, οι περισσότεροι κολυμβητές θα πρέπει να
μειώσουν τις θερμίδες που προέρχονται από λίπη καταναλώνοντας
μικρότερες ποσότητες τροφών όπως τυρί, βούτυρο, τηγανητά φαγητά,
σάλτσες και λιπαρά κρέατα. Το μερικώς αποβουτυρωμένο γάλα θα μπορούσε επίσης να
αντικαταστήσει το πλήρες γάλα.
Οι περισσότεροι κολυμβητές προσλαμβάνουν περίπου δύο γραμμάρια πρωτεΐνης ανά κιλό
σωματικού βάρους ανά ημέρα, το οποίο αποτελεί ποσότητα υπεραρκετή για να αντισταθμίσουν τις
απαιτήσεις του πλέον ενεργού αθλητή σε πρωτεΐνη.
Β. ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΛΛΑ
Οι κολυμβητές ενδέχεται να χρειάζονται μεγαλύτερη
ποσότητα από τη μέγιστη συνιστώμενη δόση μερικών
βιταμινών και μετάλλων. Εντούτοις η μεγάλη πρόσληψη
θερμίδων συνήθως παρέχει την υπερβάλλουσα ανάγκη τους
σε βιταμίνες και μέταλλα. Ως ασφαλιστική δικλείδα όμως
ενδέχεται να συνιστάται η λήψη ενός σκευάσματος
πολυβιταμινών / μετάλλων ημερησίως.
Οι γυναίκες κολυμβήτριες είναι ιδιαίτερα ευπαθείς σε ελλείψεις σιδήρου και ασβεστίου. Μπορούν
να αυξήσουν την πρόσληψη ασβεστίου με την πρόσληψη αποβουτυρωμένου γάλακτος,
γιαουρτιού, τυριού και σαρδέλας. Καλές πηγές σιδήρου αποτελούν το κόκκινο άπαχο κρέας, οι
σταφίδες, τα πουλερικά, τα φασόλια, το ψωμί ολικής άλεσης και τα δημητριακά.
Γ. ΥΓΡΑ
Οι κολυμβητές ενδέχεται να χάνουν περισσότερα από τρία λίτρα υγρών κάθε μέρα μέσω της
αναπνοής, των διούρησης και της εφίδρωσης. Και όμως οι κολυμβητές ιδρώνουν στη διάρκεια της
προπόνησης!!! Επομένως είναι σημαντικό για τους κολυμβητές να προσλαμβάνουν επαρκείς
ποσότητες υγρών ημερησίως, που συνίστανται σε 1-4 ποτήρια νερού για κάθε κιλό βάρους που
χάνεται στην προπόνηση.
Δ. ΕΝΔΙΑΜΕΣΑ ΓΕΥΜΑΤΑ
Οι κολυμβητές που χάνουν βάρος εύκολα θα πρέπει να λαμβάνουν ένα
ενδιάμεσο γεύμα μετά το πρωινό και ένα μετά το μεσημεριανό τους. Αυτά τα
γεύματα θα πρέπει να αποτελούνται από 500-600 θερμίδες οι οποίες
προέρχονται από τροφές πλούσιες σε υδατάνθρακες. Οι υδατάνθρακες
βοηθούν να διατηρηθούν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα στη διάρκεια της
προπόνησης και παρέχουν μία γρήγορη πηγή αντικατάστασης μυϊκού
γλυκογόνου μετά τη προπόνηση.
Ε. ΤΟ ΓΕΥΜΑ ΠΡΙΝ ΤΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ
Αντίθετα με αυτό που πιστεύεται, το γεύμα πριν τους αγώνες γενικά δεν παρέχει πολλή ενέργεια
για τους αγώνες. Η ενέργεια αυτή θα πρέπει ήδη να έχει αποθηκευθεί στους μυς από γεύματα
πλούσια σε υδατάνθρακες τα οποία θα προσλαμβάνονται τις 2-3 ημέρες πριν τους αγώνες.
Εάν οι μυς περιέχουν ανεπαρκείς ποσότητες ενέργειας, ο κολυμβητής αποστάσεων δεν θα έχει
καλές επιδόσεις ακόμη και αν το γεύμα πριν τους αγώνες είναι πλούσιο σε υδατάνθρακες.
Το γεύμα πριν τους αγώνες θα πρέπει να αποτελείται από 500-1000 θερμίδες. Το μεγαλύτερο
ποσό αυτών των θερμίδων θα πρέπει να προέρχεται από εύπεπτους υδατάνθρακες και το γεύμα
θα πρέπει να καταναλώνεται δύο με τέσσερις ώρες πριν τους αγώνες ώστε να υπάρχει αρκετός
χρόνος για την πέψη του και την έξοδο του από το στομάχι. Οι κολυμβητές θα πρέπει να
αποφεύγουν τις τροφές με πολλά καρυκεύματα οι οποίες ενδέχεται να προκαλέσουν ναυτία,
καθώς και τις μεγάλες ποσότητες λιπών και πρωτεϊνών.
Η υπερφόρτωση με υδατάνθρακες πριν από σημαντικούς αγώνες δεν είναι στη πραγματικότητα
αναγκαία. Οι κολυμβητές μπορούν να αυξήσουν τα επίπεδα του μυϊκού γλυκογόνου σε επίπεδα
άνω του φυσιολογικού, μειώνοντας τον όγκο της προπόνησης τους για δύο ή περισσότερες
ημέρες πριν τους αγώνες, βεβαιούμενοι ότι καταναλώνουν παράλληλα γεύματα πλούσια σε
υδατάνθρακες.
Ζ. ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΟ ΗΜΕΡΗΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ
Λαχανικά (1-3 φλιτζάνια)
Φρούτα (2-4 τεμάχια)
Ψωμί (ως 6 φέτες)/ Δημητριακά/ Ρύζι ή Μακαρόνια (3-5 φλιτζάνια)
Γάλα με χαμηλά λιπαρά/ Γιαούρτι/ Τυρί (3 φλιτζάνια)
Κρέας/ Πουλερικά / Ψάρι/ Φασόλια/ Μπιζέλια (2-3 μερίδες των 1
