«Παν εφήμερον
και το μνημονεύον
και το μνημονεύομενον»
και το μνημονεύον
και το μνημονεύομενον»
-Μάρκος Αυρήλιος-
Πριν από λίγο καιρό συνάντησα έναν παιδικό μου φίλο. Είχαμε τόσα πολλά να συζητήσουμε που δεν καταλάβαμε πόσο γρήγορα πέρασε ο χρόνος. Απροσδόκητα κι αθόρυβα κάποια στιγμή με ρώτησε : «Τι θα σε έκανε ευτυχισμένη;» Του απάντησα ότι δεν θα ήθελα να σκέφτομαι… Αφού γέλασε με την ψυχή του, μου είπε πως αυτό θα ήταν αδύνατο να συμβεί. Έπειτα από λίγο ρώτησε ξανά : «Ποιο είναι εκείνο που δεν θέλεις να σκέφτεσαι για να είσαι ευτυχισμένη;» Δεν του απάντησα και κοιτώντας με ευθύβολα στα μάτια είπε : «Πάρε τους δαίμονές σου, κλείδωσέ τους σε ένα χρυσό κλουβί και πέτα το κλειδί στο βαθύτερο σημείο της θάλασσας και τότε σκέψου με καθαρότητα, απαλλαγμένη από προσωπικά δράματα του νου, ποιο είναι εκείνο που δεν θέλεις να σκέφτεσαι». Ενώ άκουγα με προσοχή τα λόγια του οι δαίμονές μου χαχάνιζαν πίσω από την πλάτη μου, βέβαιοι, ότι δεν θα τους φυλάκιζα ποτέ σε κλουβί και μάλιστα χρυσό… Έχουν μάθει ως τώρα να με ακολουθούν ελεύθεροι από δεσμά για να με βασανίζουν όποτε εκείνοι το επιλέξουν. Ναι! Είναι κόκκινοι με τρίαινες, κλασικά δαιμονάκια μιας τυπικής παρανοϊκής προσωπικότητας.
Όμως, αυτή η καταραμένη ερώτηση του φίλου μου άρχιζε να με τυραννά περισσότερο από τον συνεχή βασανισμό των προσφιλών μου δαιμόνων. Πώς θα απαντούσα σε αυτή την ερώτηση… «Τι θα ήθελα να μην σκέφτομαι;» Υπάρχουν πολλές σκέψεις που θα ήθελα να τις πετάξω σε μια κιμαδομηχανή να γίνουν ψιλοκομμένη πρωτεΐνη, αλλά πραγματικά ποιο θα ήταν εκείνο που θα επιθυμούσα να μην σκέφτομαι καθόλου… Σε αυτή την ηλικία, με αυτή τη σχετική ωριμότητα, από την αποκτηθείσα με μόχθο εμπειρία, λαμβάνοντας υπόψη τις συγκυρίες που επικρατούν στο περιβάλλον και στην κοινωνία που συμμετέχω και εξελίσσομαι… τι με ενοχλεί περισσότερο; Έπρεπε να του απαντήσω αν και πιο εύκολο θα ήταν να κοπανίσω το κεφάλι μου στον τοίχο… να τελειώνουμε.. Εφόσον, τέτοιες επιλογές αποκλείονταν από το παιχνίδι των ερωτήσεων, όφειλα να σκεφτώ (πάλι) τι διάολο θέλω και τι δεν θέλω να γυρίζει στα γρανάζια των εγκεφαλικών μου κυττάρων. Υπάρχει πάντοτε ο κίνδυνος ο συνομιλητής να μην καταλάβει όσα του εκφράζεις, οπότε για αρχή ήλπιζα να μπορέσει να δεχτεί με κατανόηση το ηχητικό παρανοϊκό κύμα που θα διαπερνούσε τον ακουστικό του πόρο.
Αγαπημένε φίλε, θέλεις να μάθεις αυτό που με απασχολεί τον τελευταίο καιρό; Άκου, λοιπόν με υπομονή… Με ενοχλούν παράφορα τα όρια της ανθρώπινης νόησης κι ο τρόπος με τον οποίο χρησιμοποιείται η ικανότητά της από τους συνανθρώπους μου. Όλοι τους αποκτούν εφήμερα μέσα, υλικά ή συναισθηματικά με τη φιλοδοξία να ξεχάσουν το πραγματικό «εφήμερο». Είναι πρωταθλητές στη χρήση εφήμερων μέσων, για να μην έρχονται αντιμέτωποι με τη λύπη που φέρει μαζί της η αλήθεια της εφήμερης ύπαρξής τους. Έχει εξελιχθεί μάλιστα σε τέχνη η δεξιότητα αυτής της αισχρής επίδοσης καταναλωτισμού με επιδίωξη την ευφορία που εμφανίζεται με την απόκτηση άφθονου εφήμερου εξοπλισμού, που δεν σχετίζεται άμεσα με την επιβίωσή τους. Δεν είναι μονάχα η δικαιολογία της πλεονεξίας που μας κάνει να αποζητούμε περισσότερα εξαιτίας της ανασφάλειας μας. Θέλουμε τα «πάντα» για να χορτάσουμε την πείνα της επιβεβαίωσης του εαυτού μας. Να καλύψουμε περίτεχνα το κενό του πραγματικού εφήμερου για να μην σκεφτόμαστε την παρουσία του χρόνου και το τέλος των ημερών μας. Νομίζουμε π.χ πως ένα υπερπολυτελές αμάξι θα ξεγελάσει τη διάθεση του χρόνου και θα μετατρέψει την όψη του εφήμερου σε εισιτήριο διαρκείας. Το ίδιο συμβαίνει και με τους τίτλους που συλλέγουμε για να αισθανθούμε πως εξαφανίσαμε τα όρια του χρόνου με εφήμερα γαλόνια. Από ψυχική αδυναμία, η απώλεια του χρόνου με εφήμερα μέσα, μετατράπηκε σε τέχνη. Καθένας μας πιστεύει πως μπορεί να επιτάξει τον χρόνο και να γράψει επάνω του τη λέξη ευτυχία με πεπερασμένα προϊόντα.
Όμως… Τι σημαίνει εφήμερο; Είναι ένας επιθετικός προσδιορισμός του χρόνου. Μια χρονική έννοια προερχόμενη από τη φύση και την κίνησή του. Συνδέεται με κάθε ζωντανή οντότητα, καθώς το βέλος του χρόνου κινείται μόνο προς το μέλλον. Έτσι, εξαιτίας της δύναμης της βαρύτητας ό,τι βρίσκεται πάνω στη Γη έχει κοινό πεπρωμένο τον θάνατο του φυσικού του σώματος. Όλοι μας βαδίζουμε, έχοντας όμοια κατάληξη λόγω των φυσικών νόμων.
Διάβασα πριν από καιρό ότι σε ένα συνέδριο σύγχρονης φιλοσοφίας ένας μοντέρνος φιλόσοφος απάντησε στην ερώτηση «Τι είναι ευτυχία;» με την πιο σύντομη, απλή και περιεκτική απάντηση που έχει δοθεί στον καιρό μας υπό την έννοια της επιστημονικής ορολογίας. Είπε : «Ευτυχία είναι μόνο η τύχη να επιβιώνεις». Τι στο καλό; Βαρέθηκαν και οι φιλόσοφοι να ψάχνουν το νόημα της ζωής με περίπλοκα ψυχαναλυτικά και βαρύγδουπα στατιστικά; Όμως κοίταξε, φίλε μου, πώς εξέλαβε αυτή τη δήλωση η διαφορετικότητα της ανθρώπινης σκέψης, επειδή βασίζεται πέρα ως πέρα στην υποκειμενικότητα. Οι περισσότεροι (κατά το ελληνικότατο μια ζωή την έχουμε κι αν δεν την γλεντήσουμε…) κατάλαβαν ότι πρέπει πάση θυσία να επιδοθούν σε μια κραιπάλη υλισμού, γλεντιού, σκοινιού και παλουκιού, ώστε να πάρει αξία η «επιβίωσή» τους πάνω σε αυτόν τον πλανήτη, λες και είναι οικόπεδο προς πώληση. Υπάρχουν φυσικά και κάποιοι (λίγοι) οι οποίοι κατανόησαν πως επιβίωση σημαίνει να ζεις για να κερδίζεις χρόνο ασχολούμενος με τη δόμηση της ύπαρξής σου.
Χαμένοι στη μετάφραση της υποκειμενικής αντίληψης καταστρέφουμε τον πλανήτη με την υπερβολική παραγωγή «εφήμερων», δημεύουμε τις ανθρώπινες κοινωνίες με τον άδικο καταμερισμό πλούτου, διότι ο ανταγωνισμός μας διψά για περισσότερα, ώστε να προσφέρεται σε τιμή ευκαιρίας η παρηγοριά για τον χαμό του «φυσικού» μας εφήμερου. Κι έτσι σπαταλάμε χρόνο από τον θαυμασμό της σπανιότητας, της μοναδικότητας και της ομορφιάς του αιώνιου. Το πένθος της αποδοχής των ορίων του χρόνου δεν είναι εύκολη υπόθεση, αλλά αυτό δεν μειώνει την ψυχική έγερση της αίσθηση του «είναι». Γιατί θα πρέπει να καταστρέψουμε τα πάντα επειδή θέλουμε να νιώσουμε αιώνιοι; Η κατοχή δεν είναι πιο σημαντική από τη γνώση. Ούτε στον αιώνα των εφήμερων αιώνων δεν αξίζει να σκορπάμε χρόνο για να τρέφουμε τις αυτοκαταστροφικές μας ψευδαισθήσεις. Είναι ένας κύκλος δράσης-θανάτου που οδηγεί στον αφανισμό χωρίς αυτογνωσία και κάθαρση, δίχως επιλογή για δεύτερη ευκαιρία.
Πήρα μια ανάσα κι απευθύνθηκα στον φίλο μου : «Λοιπόν, φίλε, αυτή είναι η σκέψη από την οποία πασχίζω ν’ απαλλαγώ. Θέλω να υπάρχω για το αιώνιο τιμώντας το με το χρονικό μου εφήμερο, αλλά δεν θέλω να σκέφτομαι τη λανθασμένη ρότα που έχει πάρει η ανθρωπότητα. Πες μου κι εσύ τι σκέφτεσαι για όσα άκουσες», τον ρώτησα. Και τότε ο φίλος πήρε τη μορφή ενός δαίμονα και γέλασε με τον γνωστό τρόπο που συνηθίζουν οι δαίμονες… Δυνατά κι ειρωνικά… Είχαν ξεφύγει όλοι τους απ’ το κλουβί και χόρευαν τριγύρω μου.
Με κορόιδεψαν και φίλος δεν υπήρχε παρά μόνο η μεταμόρφωση ενός δαίμονα σε φιλική παρουσία. Δεν τους έδωσα σημασία μα θυμήθηκα μερικούς στίχους από τον μύθο του Φάουστ που ταίριαξαν με τους δαίμονες και το εφήμερο. Με θλίψη αποδέχτηκα ότι δεν μπορείς να επιλέξεις τις σκέψεις σου. Οι δαίμονες χάρηκαν, γέλασαν και συνέχισαν να με βασανίζουν με τα αιώνια κι ανήλεα μέσα τους…
ΦΑΟΥΣΤ : «Οι πράξεις μας, όσο και τα πάθη μας
μας φράζουνε τον δρόμο της ζωής
Στο πιο υψηλό που έχει από νου περάσει
στοιχείο πάντα ξενότερο κολλά
κι αν τα καλά του κόσμου έχουμε φτάσει
πλάνη κι απάτη λεν τα πιο καλά.
Όσα αισθήματα θεία μάς δώσαν ζωή,
μούδιασαν μες τη γήινη οχλαγωγή
ΜΕΜΦΙΣΤΟΦΕΛΗΣ : Του χρόνου φείδου! Γοργά φεύγει
μα η τάξη μόνο θα σε διδάξει
να κερδίζεις χρόνο.
Το δίκαιο που γεννήθηκε μαζί σου
κανείς ποτέ δεν το ‘χει συλλογή».
(ΓΚΑΙΤΕ)
Θερμή παράκληση : Όσοι αναδημοσιεύετε τις αναρτήσεις μου, παρακαλώ πολύ, να βάζετε το όνομά μου ή την ονομασία του blog, ώστε να μην επαναληφθεί το φαινόμενο που βίωσα πριν από μερικούς μήνες με την οικειοποίηση των κειμένων μου. Ευτυχώς, οι περιπτώσεις αυτές είχαν καλή κατάληξη, καθώς αντιμετωπίστηκαν με ευπρέπεια και κατανόηση. Είναι μεγάλη τιμή και χαρά να αναδημοσιεύετε τα κείμενά μου γιατί καταλαβαίνω ότι σας αρέσουν, όμως, κάθε λέξη που γράφω, βγαίνει από την ψυχή μου και ανήκει σε μένα. Δεν εκφραζόμαστε όλοι με τον ίδιο τρόπο κι αυτό είναι που μας κάνει ξεχωριστούς και μοναδικούς. Τα γραπτά μου και ο τρόπος έκφρασής μου αποτελούν την πνευματική μου ταυτότητα, γι’ αυτό το μόνο που ζητώ, είναι να αναφέρετε την πηγή όσων αναδημοσιεύετε, ως φόρο τιμής για την προσφορά μου στη γραφή. Σας ευχαριστώ, εκ των προτέρων, για την εκτίμηση και για τον σεβασμό!
