Αεραγωγός είναι η δίοδος που κατευθύνει τον ατμοσφαιρικό αέρα διαμέσου μύτης, στόματος, φάρυγγα, τραχειάς και βρόγχων στις κυψελίδες και στους πνέυμονες. Κύριος αναπνευστικός μυς είναι το διάφραγμα. Η επιπέδωση του διαφράγματος είναι μια ενεργητική κίνηση που δημιουργεί αρνητική πίεση μέσα στη θωρακική κοιλότητα. Σε κάθε αναπνοή ο μέσος ενήλικας ενήλικας προσλαμβάνει 500 χιλιοστόλιτρα (mL) αέρα. Από αυτά τα 350 διαχέονται μέσω κυψελιδο-τριχοειδικής μεμβράνης προς τα ερυθρά αιμοσφαίρια όπου συνδέονται με την αιμοσφαιρίνη ενώ τα υπόλοιπα 150 mL δεν φτάνουν ποτέ στις κυψελίδες. Το κυκλοφορικό σύστημα μεταφέρει λοιπόν τα πλούσια σε οξυγόνο ερυθρά σε όλους τους ιστούς όπου τα οξυγονωμένα έρυθρα αποδίδουν το οξυγόνο τους στα κύτταρα και στον αερόβιο μεταβολισμό. Το διοξείδιο αποβάλλεται από τα κύτταρα προς το πλάσμα του αίματος. Τα μη οξυγονωμένα ερυθρά μαζί με το πλάσμα επιστρέφουν στη δεξιά πλευρά της καρδιάς η οποία τα εξωθεί στους πνεύμονες. Οι κυψελίδες πρέπει να ανατροφοδοτούνται με φρέσκο αέρα διαρκώς αλλιώς αν η μεταφορά οξυγόνου στα κύτταρα δεν επαρκεί για τη διατήρηση του αερόβιου μεταβολισμού θα ενεργοποιηθεί ο αναερόβιος. Η προσφορά οξυγόνου σε κάθε κύτταρο απαιτεί καλή λειτουργία του κυκλοφορικού συστήματος, της καρδιάς, των αιμοφόρων αγγείων και επάρκεια αίματος στο καρδιαγγειακό σύστημα.
Κάθε ένα από τα κύτταρα του οργανισμού χρειάζεται οξυγόνο και γλυκόζη για να παράγει ενέργεια. Όταν διατίθεται οξυγόνο, κάθε μόριο γλυκόζης αποδίδει 38 μόρια αποθηκευμένης ενέργειας (ATP). Το οξυγόνο και η γλυκόζη μεταβολίζονται για να παραχθεί ενέργεια, νερό και διοξείδιο του άνθρακα. Ο αερόβιος μεταβολισμός είναι το βασικό κινητήριο σύστημα και ο αναερόβιος είναι το εφεδρικό αλλά παράγει πολύ πιο μικρή ενέργεια 2 μόρια (ATP) 19 φορές λιγότερο. Ο αναερόβιος χωρίς τη χρήση οξυγόνου χρησιμοποιεί το αποθηκεύμενο λίπος ως πηγή ενέργειας αλλά παράγει υποπροϋόντα που προκαλούν βλάβες όπως μεγάλες ποσότητες οξέος. Αν η απώλεια των κυττάρων που μένουν χωρίς οξυγόνο υπερβεί το όριο τότε σταματά η λειτουργία του οργάνου. Η ευαισθησία των κυττάρων στην έλλειψη οξυγόνου λέγεται ισχαιμία. Για τον εγκέφαλο, την καρδιά και τους πνεύμονες η αντοχή στην ισχαιμία είναι 4-6 λεπτά. Νεφροί, ήπαρ, γαστρεντερικό σύστημα 45-90 λεπτά και μύες, οστά και δέρμα 4-6 ώρες.
Το τραύμα επηρεάζει την ικανότητα του κυκλοφορικού συστήματος να προσφέρει οξυγόνο με τους εξής τρόπους: Η καρδιά μπορεί να είναι άμεσα τραυματισμένη, το τραύμα μπορεί να προκαλέσει πνευμοθώρακα και η αιμορραγία μείωση ερυθρών αιμοσφαιρίων για τη μεταφορά οξυγόνου στους ιστούς. Κυκλοφορική καταπληξία (shock) είναι η διαταραχή του βίαιου κλωνισμού του μηχανισμού της ζωής λόγω υποαιμάτωσης των ιστικών κυττάρων σε βαθμό τέτοιο που να μην επαρκεί η προσφορά οξυγόνου για την κάλυψη του αερόβιου μεταβολισμού.
Υποογκαιμική καταπληξία είναι η απώλεια ερυθρών αιμοσφαιρίων
Καταπληξία ανακατονομής συμβαίνει λόγω βλάβης του αγγειακού τόνου
Καρδιογενής καταπληξία μείωση αντλητικής λειτουργίας μετά από έμφραγμα.
Υποξαιμία είναι το μειωμένο επίπεδο οξυγόνου στο αίμα μέσω κυψελιδο-τριχοειδικής μεμβράνης.
Υποξία είναι η ανεπαρκής οξυγόνωση των ιστών
Υποαερισμός είναι η παρεμπόδιση των ανωτέρων ή κατωτέρων αεραγωγών λόγω βλάβης θωρακικού τοιχώματος, πνευμόνων, διαταραχής νευρικής λειτουργίας ή κάκωση του εγκεφάλου.
Αντιμετώπιση για την οξυγόνωση είναι η συνεχής διατήρηση του αερισμού του ασθενή, με βατότητα του αεραγωγού, παροχή οξυγόνου στα ερυθρά αιμοσφαίρια και αντιμετώπιση της αιμορραγίας.
